De Vergeten Prinsessen van Thorn

met 1 reactie

Net op tijd bezocht ik de Vergeten Prinsessen van Thorn in het Limburgs Museum. Ik had het boek geleend van een collega, maar had er nog niet in gekeken. Ik had een mengeling van zin en tegenzin om naar de expositie te gaan. Het leek me lastig dit koppelen aan mijn eigen project (onzin!) en Prinsessen dat klonk toch wel erg als kleine meisjes in roze jurkjes die een kasteel bezoeken. Bovendien leek me het katholiek adellijke kloosterleven ver af te staan van de protestants Utrechtse realiteit.

Echte prinsessenjurken

Protestantse kloosters

Het is een prachtige expositie die de moeite van het bezoeken absoluut waard is. Deze expositie gaat over de 18e eeuw, maar het idee van adellijke, ongetrouwde dames die in / op kosten van een klooster leven bestaat al veel langer. Zelfs in het protestante Utrecht blijft dit een gebruik. Na de reformatie gaan deze dameskloosters gewoon mee op de nieuwe godsdienst. Adel en notabelen nemen het bestuur over en bepalen welke edele of notabele dames in aanmerking komen voor een prebende. De link met het klooster wordt steeds minder sterk, want de gebouwen worden vaak verkocht, bijvoorbeeld aan rijke burgers die (ook) een buitenplaats willen. De prebende is dus veel meer een uitkering dan een levensstijl, zoals dat in Thorn wel het geval is.

Het netwerk

Eigenlijk functioneerde het Thornse stift als een soort elitaire kostschool voor de hoge Duitse adellijke dames. De jonge dames kwamen naar Thorn en kregen een opleiding: schrijven en conserveren in het Frans en damesdingen: borduren, de schone kunsten en jagen. De dames waren gewilde bruiden voor de hoogste klassen. Een belangrijk deel van de expositie gaat dan ook over het netwerk van de dames. Hierbij lopen het familienetwerk en het netwerk van de mede-stiftsdames door elkaar.

Een prachtig uitgelichte koets
Een prachtige koets om de rijkdom van de stiftdames te illustreren.

Kleren, interieur en kunst

In de expositie is bovendien veel ruimte voor levensstijl: kleding, interieur en damesactiviteiten. Dus naast de prachtige jurken ook Meissen, handwerken en kant, en aandacht voor de kunsten en jagen. En hier zie ik zeker raakvlakken met mijn dames, want de activiteiten die adellijke dames ondernamen verschilden natuurlijk niet heel veel. Dus ik heb het boek ook gekocht. Met een leuke speciale uitdaging: de Nederlandse oplage is uitverkocht, dus ik heb een Duitse variant. De dame achter de kassa vond me erg moedig. Daar schrok ik weer een beetje van, want ik dacht dat alle Limburgers reserve-Duitsers waren. Ik heb in de trein een beetje gelezen en het is gelukkig goed te doen.

Clavecimbel
Muziek was een essentieel onderdeel van de adellijke dames.

Vergeten

Ik zou het bijna vergeten. Wat mij opvalt is dat ongetrouwde dames zo vaak vergeten worden. Soms zijn ze niet eens meer terug te vinden in de stambomen, ze werden veel minder vaak geschilderd en het is lastig om een beeld te krijgen van hoe hun levens eruit zagen. Ik geloof dat ik er maar op moet vertrouwen dat ik kleine ontdekkinkjes zal gaan doen.

En wat ik niet moet vergeten: ik ben met een ontzettend leuk projectje bezig. Vrijdag 1 april daarover meer. Serieus!

Één reactie

  1. […] relevante functies. Uiteraard intrigeren die ongetrouwde vrouwen mij. Bij de expositie over de prinsessen van Thorn werd een tipje van de sluier opgelicht. In het protestantse deel van onze natie waren de […]

Laat een reactie achter