Hanekampaddestoelen en Ambergrijs

met Geen reacties

Ik zit nog steeds met mijn neus in de brieven van Margaretha Turnor. Dat zijn voor mij twee vliegen in één klap: ik leer haar als vrouw kennen, maar bereid me zo ook voor op het Rampjaar dat volgend jaar 350 jaar geleden is. Margaretha’s brieven zijn een combinatie van zakelijkheid, politiek, de laatste nieuwtjes van de kleinkinderen en uit het dorp en een rotsvast geloof in onze lieve heer. Maar heel soms krijg je een glimp van de relatie die ze met haar man heeft. Zo feliciteert ze hem op ludieke wijze met zijn 50e verjaardag:

sal nu den berch die dus lang geklome heeft gaen daelle
de heer almachtich wil geefve uhEd de overijge tijt sijns leefvens in gesontheijt en voorspoet mach door brenge dat het selfve mach strecke tot sijns naems Eer en uhEd sielen salicheijt
dit wenst van harten

Alexander van Spaen

De uitdaging bij dit soort correspondentie is dat vaak maar de helft van de correspondentie is bewaard. Hier ook: Margaretha gooide (waarschijnlijk) alles weg en haar man Godard Adriaan bewaarde alles (herkenbare verdeling?). We hebben dus veel brieven die Margaretha geschreven heeft en een enkele brief die Godard Adriaan geschreven heeft. En dan hebben we die nog, omdat hij daar een kopie van bewaard heeft. Bij alle andere brieven weten we dus niet precies wat hij geschreven heeft.

In de winter van 1672 zit Godard Adriaan al een paar maanden in Berlijn en ergens in februari moet hij Margaretha hebben geschreven dat zijn vriend Spaen (Alexander van Spaen van Biljoen) langs komt en dat ze hem goed moet ontvangen. Kennelijk geeft hij daar nogal specifieke instructie bij, want op 26 februari schrijft Margaretha hem:

den heere spaen sal ick verwachte en hem
so wel trackteere als mij doenlijck sal sijn
maer hanekame padde stoelle1 met
Amergrijs2 weet ick hier geen raet toe
so sijn hEd niet anders mach vrees ick
dat het tracktement dat ick hem doen
sal vrij slecht sal afloopen, dan geloof
sijn hEd de smaeck van Een goede schinck
noch niet heel sal vergeeten hebbe
De heer Spaen zal ik verwachten en hem
zo goed ontvangen als voor mij mogelijk is
maar hanekampaddestoelen1 met
ambergrijs2, daar weet ik me geen raad mee.
Als hij niets anders lust ben ik bang
dat de ontvanst die ik hem geef
vrij slecht zal aflopen, al denk ik
dat hij de smaak van een goede ham
zich lang zal herinneren

Het verslag

In alle brieven die volgen, doet Margaretha trouw verslag:
Op 29 februari: geen Spaan
Op 3 maart: van Spaan niets vernomen
Op 4 maart heeft Margaretha haar brief al af en ze is op weg naar Utrecht. Dan wordt ze terug geroepen door een ruiter. Haar schoondochter Ursula Philippota heeft hem gestuurd: meneer Spaen is er. Margaretha maakt rechtsomkeert om Spaan te ontmoeten. Het verslag van het bezoek heeft ze op een los velletje in de brief gestopt die al klaar lag.

Helaas moet Spaan ’s avonds weer in Den Haag zijn en de tijd die hij moest wachten heeft hij gebruikt om bij Van Son te eten, maar hij drinkt een glas wijn met Margaretha en belooft een volgende keer langer te blijven.

ick heb hem geseijt
mij ondertusche van haenekame am
bergrijs en paddestoelle3 te sulle ver
sien, maer sijn hEd beklaecht hem dat uhE
sich so slecht trackteert datse den buijck
niet konne vulle, uhEd moet hem wt
dien quaede reputasie helpe ent selfve
verbeeteren, sijn hEd is noch al den
ouden spaen hij weet mij van uhEd wel-
Ik heb hem gezegd
dat ik zal zorgen dat ik hanemkammen, am-
bergrijs en paddestoelen3 in huis zal
hebben, maar hij beklaagde zich dat u
zo slecht voor hem gezorgd hebt, dat hij
zijn buik niet vol had. U moet zelf
zorgen dat u die slechte reputatie kwijt raakt en het
zelf verbeteren. Hij is nog al een oude
Spaen en hij houdt niet over uw wel-

vaerentheijt niet genoech te segge daer
de heere voor gedanckt moet sijn, ock
dat uhEd de juffrouwe so kaesijoleert4
dat te verwondere is, ick seijde mij van
harte lief te was te hoore uhEd noch
so vol vier waert
varendheid, waar ik
de heer voor dank. (Hij zei) ook
dat u de juffrouwen zo cajoleert4
dat het opvalt, ik zei dat ik
blij was te horen dat u
nog zo vol vuur bent.

Ik stel me zo voor dat Van Spaen en Godard Adriaan bij een goed glas wijn bedacht hebben hoe ze Margaretha in het ootje konden nemen. Dat is gelukt! Zou Margaretha het zelf doorgehad hebben? Leuk is in ieder geval wel dat ze zich door Spaen niet op de kast laat jagen en lekker ad rem reageert.

  1. Hanenkampaddenstoelen zijn cantharellen terug naar boven
  2. Ambergrijs is de grondstof voor Chanel 5. Het werd ook gebruikt voor wierrook. Ambergrijs komt voor in het darmgestel en in de kots van potvissen. Je kunt het op het strand vinden. De enige verwijzing die ik met eten heb gevonden is dat de Turken het in de 19e eeuw gebruikten en dat er soms als versterking een paar korreltjes in de wijn gedaan werd. terug naar boven
  3. Hier heeft ze het over hanenkammen, ambergrijs en paddenstoelen. Ze had dus waarschijnlijk geen flauw idee waar het over ging. terug naar boven
  4. Cajoleren: vleien, flikflooien terug naar boven

Laat een reactie achter