Ik zit nog steeds met mijn neus in de brieven van Margaretha Turnor. Dat zijn voor mij twee vliegen in één klap: ik leer haar als vrouw kennen, maar bereid me zo ook voor op het Rampjaar dat volgend jaar 350 jaar geleden is. Margaretha’s brieven zijn een combinatie van zakelijkheid, politiek, de laatste nieuwtjes van de kleinkinderen en uit het dorp en een rotsvast geloof in onze lieve heer. Maar heel soms krijg je een glimp van de relatie die ze met haar man heeft. Zo feliciteert ze hem op ludieke wijze met zijn 50e verjaardag:
sal nu den berch die dus lang geklome heeft gaen daelle
de heer almachtich wil geefve uhEd de overijge tijt sijns leefvens in gesontheijt en voorspoet mach door brenge dat het selfve mach strecke tot sijns naems Eer en uhEd sielen salicheijt
dit wenst van harten
Alexander van Spaen
De uitdaging bij dit soort correspondentie is dat vaak maar de helft van de correspondentie is bewaard. Hier ook: Margaretha gooide (waarschijnlijk) alles weg en haar man Godard Adriaan bewaarde alles (herkenbare verdeling?). We hebben dus veel brieven die Margaretha geschreven heeft en een enkele brief die Godard Adriaan geschreven heeft. En dan hebben we die nog, omdat hij daar een kopie van bewaard heeft. Bij alle andere brieven weten we dus niet precies wat hij geschreven heeft.
In de winter van 1672 zit Godard Adriaan al een paar maanden in Berlijn en ergens in februari moet hij Margaretha hebben geschreven dat zijn vriend Spaen (Alexander van Spaen van Biljoen) langs komt en dat ze hem goed moet ontvangen. Kennelijk geeft hij daar nogal specifieke instructie bij, want op 26 februari schrijft Margaretha hem:
| den heere spaen sal ick verwachte en hem so wel trackteere als mij doenlijck sal sijn maer hanekame padde stoelle1 met Amergrijs2 weet ick hier geen raet toe so sijn hEd niet anders mach vrees ick dat het tracktement dat ick hem doen sal vrij slecht sal afloopen, dan geloof sijn hEd de smaeck van Een goede schinck noch niet heel sal vergeeten hebbe | De heer Spaen zal ik verwachten en hem zo goed ontvangen als voor mij mogelijk is maar hanekampaddestoelen1 met ambergrijs2, daar weet ik me geen raad mee. Als hij niets anders lust ben ik bang dat de ontvanst die ik hem geef vrij slecht zal aflopen, al denk ik dat hij de smaak van een goede ham zich lang zal herinneren |
Het verslag
In alle brieven die volgen, doet Margaretha trouw verslag:
Op 29 februari: geen Spaan
Op 3 maart: van Spaan niets vernomen
Op 4 maart heeft Margaretha haar brief al af en ze is op weg naar Utrecht. Dan wordt ze terug geroepen door een ruiter. Haar schoondochter Ursula Philippota heeft hem gestuurd: meneer Spaen is er. Margaretha maakt rechtsomkeert om Spaan te ontmoeten. Het verslag van het bezoek heeft ze op een los velletje in de brief gestopt die al klaar lag.
Helaas moet Spaan ’s avonds weer in Den Haag zijn en de tijd die hij moest wachten heeft hij gebruikt om bij Van Son te eten, maar hij drinkt een glas wijn met Margaretha en belooft een volgende keer langer te blijven.
| ick heb hem geseijt mij ondertusche van haenekame am bergrijs en paddestoelle3 te sulle ver sien, maer sijn hEd beklaecht hem dat uhE sich so slecht trackteert datse den buijck niet konne vulle, uhEd moet hem wt dien quaede reputasie helpe ent selfve verbeeteren, sijn hEd is noch al den ouden spaen hij weet mij van uhEd wel- | Ik heb hem gezegd dat ik zal zorgen dat ik hanemkammen, am- bergrijs en paddestoelen3 in huis zal hebben, maar hij beklaagde zich dat u zo slecht voor hem gezorgd hebt, dat hij zijn buik niet vol had. U moet zelf zorgen dat u die slechte reputatie kwijt raakt en het zelf verbeteren. Hij is nog al een oude Spaen en hij houdt niet over uw wel- |
| vaerentheijt niet genoech te segge daer de heere voor gedanckt moet sijn, ock dat uhEd de juffrouwe so kaesijoleert4 dat te verwondere is, ick seijde mij van harte lief te was te hoore uhEd noch so vol vier waert | varendheid, waar ik de heer voor dank. (Hij zei) ook dat u de juffrouwen zo cajoleert4 dat het opvalt, ik zei dat ik blij was te horen dat u nog zo vol vuur bent. |
Ik stel me zo voor dat Van Spaen en Godard Adriaan bij een goed glas wijn bedacht hebben hoe ze Margaretha in het ootje konden nemen. Dat is gelukt! Zou Margaretha het zelf doorgehad hebben? Leuk is in ieder geval wel dat ze zich door Spaen niet op de kast laat jagen en lekker ad rem reageert.
- Hanenkampaddenstoelen zijn cantharellen terug naar boven
- Ambergrijs is de grondstof voor Chanel 5. Het werd ook gebruikt voor wierrook. Ambergrijs komt voor in het darmgestel en in de kots van potvissen. Je kunt het op het strand vinden. De enige verwijzing die ik met eten heb gevonden is dat de Turken het in de 19e eeuw gebruikten en dat er soms als versterking een paar korreltjes in de wijn gedaan werd. terug naar boven
- Hier heeft ze het over hanenkammen, ambergrijs en paddenstoelen. Ze had dus waarschijnlijk geen flauw idee waar het over ging. terug naar boven
- Cajoleren: vleien, flikflooien terug naar boven
Laat een reactie achter