Kontiniweere

Ik blijf nog even in de brieven van Margaretha hangen. Haar taalgebruik is op zijn zachtst gezegd fascinerend. Ze schrijft veel woorden fonetisch op. Collega’s wijten dat aan weinig opleiding. Ik ben daar niet zo zeker van. Echte spellingsregels waren er niet tot in de 19e eeuw, dus iedereen deed maar wat. Wat op een lager opleidingsniveau zou kunnen duiden, is dat ze haar man in het Nederlands schrijft en niet in het Frans, maar zelfs dat is niet heel erg steekhoudend.

Het zijn overigens niet alleen de brieven van Margaretha die nogal puzzelen zijn. Kasteelcollega’s zijn ook bezig de brieven van haar zoon te transcriberen en ze aan het inventariseren en zij lopen ook tegen het 17e eeuwse taalgebruik aan. Dus besloot een collega om Roland de Bonth van het Instituut voor de Nederlandse Taal uit te nodigen. Mijn strategie bij een onbekend woord is eerst te googlen, dan het aan mijn vader (neerlandicus) te vragen en het daarna op twitter te gooien. Dat werkt ook, maar het kan beter!

Het Instituut voor de Nederlandse Taal heeft ettelijke meters woordenboek gemaakt en die woordenboeken allemaal digitaal aan elkaar geknoopt, zodat je daar op allerelei manieren en met allerlei spellingsvariaties in kan zoeken.

Kaesijoleren

Eén van de woorden die ik tegen kwam was kaesijoleren. In een brief aan haar man schrijft Margaretha over een gesprek met ene Spaen die haar man recent in Berlijn gezien heeft.

En hij zei dat uhEd (u) de juffrouwe so kaesijoleert.

Google vond het niet, mijn vader wist het niet en twitter kwam met de interessante optie dat het van het Italiaanse caccia, jacht, zou kunnen komen. Ik had er zelf maar van gemaakt dat het kwam van het omgaan met de voorloper van de Casio-rekenmachine. Zelfs met de ons toegereikte meters woordenboek kwam ik er niet uit. Gelukkig begon iedereen naar dit woord te zoeken en al snel vond een collega het. Op een heel andere site dan waar de woordenboeken op staan. Het komt van cajoleeren (van het Franse cajoler): vleien, liefkozen. Hoe Margaretha reageert op deze openbaring over haar man?

Dagelijks gebruik

Een half jaar geleden zou ik uit interesse mee gedaan hebben aan deze workshop, maar het vervolgens allemaal weer vergeten zijn. Nu is het bijna een soort zuurstof bij het lezen van die brieven. Het blijft puzzelen, want de spelling blijft spannend. Zo wilde ik typen dat ik er nog niet uit ben wat konsijontwere zou kunnen zijn. De sijo lijkt op kaesijoleren, dus dan kom je op conjont… De w is een uu of een w klank, conjontueren? Had ik niet gevonden, maar ik bedacht net dat daar best nog een c tussen kon: conjoncture: de samenloop van omstandigheden.

Ik ken dus nu de meest bijzondere uitdrukkingen. Zo weet ik sinds kort dat je een zandhamel kon pachten, dat je een stad kunt berennen en dat een revue een millitaire show avant la letre is. Een kalisse kan je beter weren van je land, een hasaert is een hazard en als je een assinaesie hebt, ben je weer een stukje verder met het krijgen van je geld. Al iemand de titel van dit blogje ontcijferd?